Nhiều thập kỷ nghiên cứu đã cho thấy mối quan hệ của chúng ta với tất cả các phương tiện truyền thông, dù là phim ảnh, truyền hình hay radio, đều có tính cộng sinh: Mọi người thích chúng vì họ nhận được sự hài lòng khi xem chúng – với những lợi ích như thư giãn, kết nối bạn bè. Càng nhiều người sử dụng, sự hài lòng càng cao.

Với Facebook, Twitter, Google – và thực tế là tất cả các nền tảng truyền thông tương tác - ngoài việc cung cấp nội dung, nó còn mang đến khả năng tương tác, đáp ứng một số nhu cầu bẩm sinh của con người.

Các công cụ tương tác trong Facebook cung cấp các cách thức đơn giản thu hút sự tò mò của bạn, truyền bá những suy nghĩ, hình ảnh của bạn, duy trì mối quan hệ và hoàn thành khao khát được nhìn nhận của mỗi người. Các phương tiện truyền thông xã hội tận dụng những đặc điểm và xu hướng tâm lý phổ biến để khiến bạn luôn luôn online và tiết lộ nhiều hơn về bản thân. Đây là lý do tại sao việc từ bỏ Facebook lại khó khăn đến như vậy.

Càng nhấp chuột trên mạng xã hội, các mối quan hệ trực tuyến của bạn càng mạnh mẽ. Nhấn nút 'Thích', bình luận ảnh của bạn bè, gửi lời chúc sinh nhật và gắn thẻ người khác chỉ là một số cách Facebook cho phép bạn tham gia vào "mạng xã hội". Tất cả những mối liên hệ nhỏ bé, thoáng qua này giúp người dùng duy trì mối quan hệ với một số lượng lớn mọi người, một cách tương đối dễ dàng.

Bạn càng tiết lộ, cơ hội thành công càng cao. Các nghiên cứu chỉ ra rằng chiến lược "tự tiết lộ" là tính năng chìa khóa khi sử dụng Facebook. Người dùng hình thành nhận dạng trực tuyến của họ bằng cách tiết lộ họ đã đi đến một buổi hòa nhạc nào đó và đi với ai, điều này khiến họ được ủng hộ, tung hô trong cộng đồng, bạn bè mà họ tham gia. Bằng cách này, bạn có thể tự quản lý hình ảnh trực tuyến và những ấn tượng của người khác về bạn, điều gần như không thể làm trong cuộc sống thực với mức độ kiểm soát và chính xác như vậy. Trên môi trường trực tuyến, bạn luôn luôn chủ động xây dựng phiên bản hoàn hảo về bản thân.

Bạn càng nhấp chuột nhiều, càng dễ dàng theo dõi người khác. Khả năng theo dõi này chính là một trong những điều hài lòng quan trọng nhất mà người dùng thu nhận được từ Facebook. Hầu hết mọi người thích thú tìm kiếm người khác trên mạng xã hội, thường là tìm kiếm lén lút. Nhu cầu tâm lý theo dõi bắt nguồn từ sâu thẳm và thúc đẩy bạn theo kịp các loại tin tức trong ngày, để rồi trở thành nạn nhân của FOMO (the fear of missing out - nỗi lo sợ bị bỏ lỡ). Ngay cả những người cao tuổi vốn ghét tiết lộ quá nhiều về bản thân, cũng sử dụng Facebook để theo dõi người khác.

Càng tiết lộ, giá trị xã hội của bạn càng lớn. Nó có thể giúp một người bạn học cũ tìm thấy bạn và kết nối lại. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng sử dụng Facebook hiệu quả có thể nâng cao vốn xã hội, cho dù bạn là sinh viên đại học hay là một công dân cao cấp muốn gắn kết với các thành viên trong gia đình hoặc nối lại mối quan hệ với những người bạn đã mất liên lạc từ ​​lâu. Hoạt động tích cực trên các phương tiện truyền thông xã hội có liên quan đến sự gia tăng lòng tự trọng và sức khoẻ chủ quan.

Bạn càng click nhiều trên mạng xã hội, mạng lưới của bạn càng lớn. Khi bạn nhấp chuột để chia sẻ tin bài trên mạng xã hội hoặc thể hiện sự chấp thuận với một sản phẩm hoặc dịch vụ, là bạn đang góp phần tạo ra sự hỗ trợ đồng thời. Các số liệu cho thấy sự hỗ trợ mạnh mẽ của người dùng, chẳng hạn như dấu tích 5 sao đối với một sản phẩm trên Amazon sẽ khiến nó trở nên thuyết phục, một phần bởi vì chúng đại diện cho sự đồng thuận giữa nhiều ý kiến. Bằng cách này, bạn trở thành một phần của các cộng đồng trực tuyến hình thành ý tưởng, sự kiện, phong trào, câu chuyện và sản phẩm - điều này cuối cùng có thể nâng cao cảm giác bạn thuộc về một tổ chức, cộng đồng.

Dù đó chỉ là một dòng tweet, cập nhật trạng thái hoặc bài đăng chi tiết, bạn đều có thể thể hiện bản thân trên phương tiện truyền thông xã hội. Sự tự biểu hiện này chính nó có thể tăng thêm sức mạnh, mỗi cái "like" hay khuôn mặt cười, đều có thể nâng cao ý nghĩa bản thân.

Các tính năng của mạng xã hội mang đến cho chúng ta quá nhiều hài lòng, và chúng rất quan trọng, khiến không ai có thể dễ dàng từ bỏ mạng xã hội.

Trong khi hầu hết mọi người than thở về các thuật toán khai thác thông tin cá nhân thì thực tế họ đều ngầm hiểu rằng chia sẻ dữ liệu cá nhân là một điều cần thiết giúp nâng cao trải nghiệm. Các thuật toán thu thập thông tin cũng là các thuật toán thúc đẩy bạn xã hội hơn, dựa trên sở thích, hành vi và mạng lưới bạn bè. Nếu bạn không có Facebook, bạn vẫn chưa "xã hội hóa". Facebook là một chất bôi trơn xã hội quan trọng trong thời đại của chúng ta, thường xuyên gợi ý đưa thêm bạn bè vào vòng kết nối và thông báo cho bạn khi bạn bè đã nói hoặc làm điều gì đó để gây hứng thú cho người dùng.

Facebook biết rất rõ điều này. Bạn hãy thử xóa tài khoản Facebook của mình thì biết. Tác giả bài viết trên trang Live Sciencecho biết khi một trong số bạn bè của ông cố gắng hủy tài khoản Facebook, cô ấy đã nhận ra độ tổn thất lớn như thế nào – tài khoản bị vô hiệu hóa, tất cả những kí ức bay biến, mất liên lạc với hơn 500 người bạn.

Không phải Facebook không biết đến việc thu thập dữ liệu của ứng dụng bên thứ ba có tên Thisisyourdigitallife. Ứng dụng này được phát triển bởi Aleksandr Kogan - giảng viên tại Đại học Cambridge – vào năm 2014 nhằm khảo sát ý kiến với con số ban đầu là 270.000 người. Tuy nhiên, sau khi được Aleksandr Kogan chuyển nhượng lại cho công ty phân tích dữ liệu Cambridge Analytica, thì việc khai thác dữ liệu người dùng Facebook thông qua ứng dụng trên đã dần được mở rộng lên đến 50 triệu người dùng. Facebook đã phát hiện thương vụ bán chác này vào năm 2015 và đã yêu cầu Cambridge Analytica xóa các dữ liệu. Nhưng trên thực tế, Cambridge Analytica đã không xóa hết, mà còn một lượng dữ liệu không nhỏ tồn tại đến ngày 17/3/2018, thời điểm mà Facebook đã ngưng dịch vụ đối với Cambridge Analytica.

Đặt niềm tin vào Facebook cho nên hàng tỉ người dùng mới sử dụng mạng xã hội này. Nhưng niềm tin ấy đã bị Facebook làm đổ vỡ bởi sự thờ ơ xem nhẹ hay nói chính xác hơn là Facebook đã không mạnh tay với Cambridge Analytica khi đã phát hiện vụ việc, và đó chính là một thái độ vô cảm đối với quyền lợi của người dùng.

Có đến hàng ngàn ứng dụng được phép thu thập dữ liệu người dùng trên mạng xã hội Facebook trong thời gian qua chứ không chỉ có mỗi Thisisyourdigitallife. Thế nhưng tới thời điểm này thì Thisisyourdigitallife là "đồng chí bị lộ" cỡ bự duy nhất với bàn tay của Cambridge Analytica nhúng vào thu thập, phân tích và bán chác dữ liệu của những 50 triệu người dùng Facebook. Ứng dụng nào, mạng xã hội nào mà chẳng thu thập, phân tích và sử dụng dữ liệu người dùng. Nhưng việc sử dụng dữ liệu người dùng cho bản thân doanh nghiệp thu thập và việc mang dữ liệu đó đi bán chác là hoàn toàn khác nhau.

Hãy xem người dùng đã mang lại gì cho Facebook những năm vừa qua. Năm 2012 khi Facebook tiến hành IPO, mạng xã hội này có khoảng 900 triệu người dùng, cổ phiếu lên sàn ở mức 38USD, với vốn hóa doanh nghiệp đạt 104 tỉ USD. Còn trước thời điểm vỡ lở vụ Cambridge Analytica, giá cổ phiếu của Facebook trên mức 180USD, với vốn hóa doanh nghiệp hơn 500 tỉ USD. Riêng Mark Zuckerberg, từ ngày Facebook được IPO thì tài sản của vị CEO này đã không ngừng tăng lên đưa Mark lọt vào Top 5 người giàu nhất thế giới trên sàn chứng khoán.

Cũng 6 năm qua, Facebook dần dần thâu tóm thị trường quảng cáo trực tuyến trên thế giới. Facebook hất cẳng Google khỏi vị trí số 1, giành "phần sư tử" trong "chiếc bánh" giá trị thị trường quảng cáo trực tuyến 83 tỉ USD riêng tại Mỹ. Một đơn cử gần gũi hơn là, tại Việt Nam, từ chỗ không có số má gì Facebook dần khẳng định và lên vị trí số 1 về thị phần quảng cáo trực tuyến, cùng với Google chia phần đến hơn 80% thị trường này.

Tất nhiên, những thứ mà người dùng mang lại cho Facebook cũng chính là những thứ Facebook đã làm được, thậm chí là làm giỏi và làm hơn người. Đó là một mối quan hệ có lợi ích hai chiều tác động qua lại. Nhưng chúng ta cũng rất dễ dàng thấy rằng, khi ngày càng lớn mạnh và trở thành mạng xã hội số 1 hành tinh với trên 2,1 tỉ người dùng, Facebook đã quay lại không ngừng chèn ép người dùng, chèn ép các đối tác để gia tăng nguồn thu quảng cáo. Nhưng họ, trong cơn say của chiến thắng và sự ép uổng đó, lại vô cảm đối với việc bảo vệ dữ liệu người dùng. Không phải là Facebook trực tiếp để bị lộ lọt thông tin người dùng từ kho tài nguyên dữ liệu của mình, mà họ đã thờ ơ để cho dữ liệu của người dùng bị bên thứ ba thu thập một cách thoải mái trên môi trường mạng xã hội của họ, để rồi phân tích và bán chác cho bên thứ tư phục vụ cho các mục đích không hề vì lợi ích của người dùng.

Cho dù Facebook bị "thổi bay" gần 60 tỉ USD và Mark Zuckerberg bị mất đi 5 tỉ USD trên sàn chứng khoán sau mấy phiên giảm vì xìcăngđan, nhưng cũng không thể sánh được với sự đổ vỡ niềm tin của người dùng đối với Facebook. Người dùng Facebook lúc này đang bị tổn thương và sử dụng Facebook trong một trạng thái  ngờ vực, bất an về nhà cung cấp dịch vụ này hơn bất cứ lúc nào hết. Một kiểu tâm lí "bỏ thì thương, vương thì tội" cho dù phong trào kêu gọi "bỏ Facebook" với hashtag #deletefacebook đang được lan truyền khá rộng rãi.

Với Facebook, người dùng là "thượng đế" nhưng đã là những "thượng đế nghiện ngập" sâu trong thế giới ảo và khó mà thoát ra được. Một tình trạng ứng xử rất chung của người dùng Facebook hiện nay là: dù niềm tin vào Facebook đã lung lay nhưng họ không nỡ bỏ hay xóa tài khoản vì thấy tiếc, thấy uổng. Song còn một lí do rất quan trọng khác là, 50 triệu tài khoản bị lộ lọt kia đã "trừ tôi ra", vì thế những người không nằm trong số gần 5% tài khoản bị thu thập dữ liệu mang đi bán chác kia cũng chưa bức xúc tới mức tự "cắt nghiện" Facebook với chính mình.

Vào Việt Nam từ tháng 3/2016, Bigo Live (thuộc công ty Internet Bigo, Singapore) được biết đến là ứng dụng phát video trực tuyến miễn phí trên iOS và Android. Đến cuối năm 2016, ước tính tại Việt Nam có 10 triệu người đăng ký và người dùng thường xuyên đạt 4 triệu.

Tại thời điểm mới vào Việt Nam, Bigo Live đã nhanh chóng gây ồn ào do xuất hiện vô số nội dung phản cảm, dung tục không phù hợp với thuần phong mỹ tục của Việt Nam.

Sau đó, Bigo đã thực thi chiến dịch siết chặt kiểm soát nội dung, khóa tài khoản vi phạm.. Dù chưa thể làm triệt để nhưng mức độ nội dung dung tục đã giảm đi đáng kể.

Tuy nhiên liên quan đến vấn đề hàng giả hàng nhái, đến thời điểm hiện nay trên ứng dụng phát video trực tuyến này đang xuất hiện khá nhiều cá nhân ngày đêm quảng cáo, mời chào cộng đồng chơi Bigo Việt Nam mua những chiếc smartphone hàng nhái từ kiểu dáng cho tới logo, tên tuổi của những mẫu máy cao cấp đến từ Samsung, Apple hay smartphone thấp cấp hơn đến từ Oppo.

Nhìn y chang những chiếc smartphone có giá từ 16 – 20 triệu đồng hàng thật, smartphone nhái được quảng cáo trên Bigo Live với giá bán siêu rẻ.

Ví dụ, chiếc “Samsung Galaxy Note 7 Đài Loan” giá 2,9 triệu đồng, “iPhone 6S” giá 2,2 triệu đồng. Trong khi đó những chiếc điện thoại nhái Oppo F1s có giá từ 2,2-2,4 triệu đồng, R9 Plus giá 2,7 triệu.

Riêng loại như “Phone 7 Plus” cũng chia ra 2 loại với có vân tay (giá 3,2 triệu đồng) và loại không có vân tay (giá từ 3 triệu đồng).